ภาษาอีสานวันละคำ

มาพูดอีสานกันครับ (ภูมิใจที่เกิดมาเป็นคนอีสานเด้อ)

ภาษาถิ่นอีสาน      แปลเป็นภาษากลาง

ก.         –
กะซาง         ช่างเถอะ
กินเข่าสวย         รับประทานอาหารกลางวัน
กินดอง         เลี้ยงฉลองสมรส
กะจังว่า         ก็นั่นน่ะสิ
เกี้ยงตั๊บ         หมดเกลี้ยง
กะด้อ กะเดี้ย         อะไรกันนักหนา
เกิบ         รองเท้าแตะ
กะเลิงเบิ๊บ         ยายเฉิ่ม,คนสติไม่ดี
กองอ้วกย้วก         ลักษณะคนล้มทรุดตัวลงกองกับพื้น
กินข่าวสวย         รับประทานอาหารกลางวัน

ข.         –
ขี้ตั๋ว         โกหก,พูดไม่จริง
ขี้หินแฮ         หินลูกรัง
ขี้โก๊ะ         จิ้งเหลน, จิ๊กโก๋
ขนคิงลุก         ขนลุก
ขะหยอน         มิน่าล่ะ
ขี้ตะแร้         รักแร้
ข่อยกับเจ้า         ฉันกับเธอ
ขี้เกี้ยม         จิ้งจก
ข่อยกั๊บเจ้า         ฉันกับเธอ
ขี้เมี่ยง         สนิม

ค.         –

เคียด         โกรธ,งอน
คักอีหลี         สะใจจริงๆ
คอง(ภาษาอีสานตอนบน)      รอคอย
เคียด         โกรธ
เคิกกัน         คลาดกัน (อีสานตอนบน)
คนมะลำมะลอย      คนไม่น่าเชื่อถือ เอาแน่อะไรไม่ได้
คนมะลำมะลอย      คนเหยียบขี้ไก่ไม่ฝ่อ
คนบ่เคียม         คนซุ่มซ่าม
คะมะ         หยุดชะงักด้วยเหตุบังเอิญ
เคียม         สุภาพเรียบร้อย
คึดฮอด         คิดถึง
คำคิง         สัมผัส,แตะตามเนื้อดูว่าตัวร้อนหรือไม่
คือเก่า         เหมือนเดิม

ง.         –
งานดอง         งานแต่งงาน
ไงกุ้ม         ฝุ่นตลบ
งามโพดงามเหลือ งามแท้งามว่า   สวยจริงสวยจัง สุดจะพรรณา
งานเฮือนดี         งานศพ
งอนตอ         ท้ายทอย (อีสานบน)
ง้วกเบิ่ง         เหลียวมอง

จ.         –
เจ้า, ข่อย         คุณ, ฉัน
จักแหล่ว         ไม่รู้สิ
จอก         แก้ว
จาฮีต         เป็นคำยืนยันถึงความจริง,แน่นอน
จังได๋         แบบไหน,ยังไง
แจบใจ         มั่นใจ,สนิทใจ
จือ         จำ,เข็ด
จาวขาย         ประกาศขาย
จี่         ปิ้ง,ย่าง
จอบเบิ่ง         แอบดู
จั๊กกะเดียม         จั๊กกะจี้
ใจฮ้าย         โกรธ,โมโห
จาวขาย         ประกาศขาย
ใจออก         ถอดใจ,ท้อถอย
โจงโปง         โล่ง,ว่างเปล่า
จอกน้ำ         แก้วน้ำ

ซ         –
ซอกหา         ค้นหา,ตามหา
ซ่า         ช้า
ซะซาย         กระจัดกระจาย
ซัง         เกลียด
เซือ         เชื่อ
ซอมใจ         ตรอมใจ
ซอยแน         ช่วยด้วย
ซุมแซว         รื่นเริง,สังสรรค์
โซนแซว         เอะอะ,เสียงดัง
ซั่นแหล่ว         ก็ว่างั้นแหล่ะ
ซุมเข่าแลง         สังค์สรรค์มื้อเย็น
ซุ         ก้นทะลุ
เซาจุ๊ดปุ๊ด         หยุดทันที,หายทันควัน
แซวซะ         เสียงดัง,อึกกะทึก คึกโครม

ด.         –
ดังไฟ         ก่อไฟ
โดน         นาน

ต.         –
ตะพึดตะพือ         ไม่บันยะบันยัง
ตาฮัก ตาแพง         น่ารัก น่าเอ็นดู
ตังนัง         เก้าอี้,ม้านั่ง
ตื่น         ตกใจ!
ตำหูก         ทอผ้า
เต้า         ประชุม (อีสานตอนบน)
ตั้มอิด         แรกเริ่ม.เริ่มต้น,ครั้งแรก,ทีแรก
แตกวึ่นๆ         แตกตื่น
ตะเว็น         ดวงอาทิตย์
ต้อดเข่ามา         ขยับ,กระแซะๆๆๆ เข้ามาซิ
ติงคิง         ขยับ, แตะต้องเนื้อตัว
ตุ้มไว้         รวบรวม

ถ.         –
ถอกของแหล๋ว      เทของเหลว
โถงเสี่ย         กระเป๋าเสื้อ(อีสานใต้)
ถิ่ม         ทิ้ง

ม.         –
มัก         รัก, ชอบ
มุนอุ้ยปุ้ย         แหลกละเอียด
แมนบ่         ใช่ไหม?
มิดจีลี         เงียบสนิท
มิด         เงียบ
มีแฮง         สดชื่น,กระปรี้กระเปร่า
เมือย         เหนื่อย
มักย่อง         บ้ายอ
แมนแท้         จริงแท้แน่นอน
บ่แมน         ไม่ใช่
มุน         แหลกเป็นผุยผง,ละเอียดยิบ
มืดตึ๊บ         มืดแปดด้าน นึกอะไรไม่ออก
มาเข่า         แช่ข้าวเหนียวเพื่อเตรียมนึ่ง
แมงงอด         แมลงป่อง
มูลมัง         มรดก
มะยิบ มะยอย         เล็กๆน้อยๆ นิดๆหน่อยๆ

น.         –
นำไป         ตามไป

บ.         –
บ่ฮู้จักควม         ไม่รู้ประสีประสา
บาย         จับต้อง,สัมผัส
บ่จือ         ไม่เข็ด
บักมี่         ขนุน
บักนัด         สับปรด
บักหำ         คำเรียกเด็กผู้ชาย
บ่หัวซา         ไม่ถือสา, ไม่ใส่ใจ
เบิ๊ด         หมด
บักเขียบ         น้อยหน่า

ป         –
เป่นต่าน๊าย         น่าเบื่อหน่าย
แปน         เอี่ยม,ราบคราบ
เป็นตางึ๊ด         น่าฉงน
ปิ้น         กลับ,พลิก
เป็นตางึด         น่าฉงน
เป่นจั๊งบุญ         เดชะบุญ
ปึก         โง่,เรียนไม่เก่ง

พ.         –
พอกะเทิน         ไม่มากไม่น้อย ครึ่งๆกลางๆ
พยาธิ์ฮ้าย         โรคร้าย
พอกำกา         ไม่มากไม่น้อย,ครึ่งๆกลางๆ,50:50
พ่อฮัก แม่ฮัก         พ่อแม่บุญธรรม
พัดแต่ใด๋         เริ่มแรก,แต่ไหนแต่ไร
โพดเหลือ         เหลือเกิน

ฟ.         –
ฟ้าว         รีบเร่ง

ผ.         –
ผักอีเลิศ         ใบชะพลู
ผู้ข่า         ข้าพเจ้า

ย.         –
ย่าน         กลัว
ยางกิ๊นกิน         อากัปกิริยาการเดินมุ่งตรงและเร่งด่วน
ยามสวย         ตอนสาย

ล.         –
ล่วง         ถือวิสาสะ
ลำลี่ ลำไล         เซ้าซี้ มากเรื่อง
เลาะบ้าน         ตะเวนตามหมู่บ้าน
เล่าแนเด้อ         ขอเรียนเชิญเพื่อร่วมงาน
ลอยน้ำ         ว่ายน้ำ
ลุนหมู่         ทีหลังเพื่อน

ว.         –
เหว้าพื้น         กล่าวถึง,พูดถึง(เป็นการกล่าวนำของชาวอีสานตอนล่าง)
เว้ามวนซวนหัว      พูดตลกขบขันน่าหัวเราะ
เหว้าดุ         พูดมาก

ส.         –
สะหวอย         อ่อนเพลีย, หมดแรง
สะเดิด         สะดุ้ง
สีแหล่         สีน้ำเงินอมม่วง
โสเหล่         วิพากษ์ วิจารณ์
ส่วง         สีข้าง
ส้นน่อง         ส้นเท้า
โสเหล่         วิพาก วิจารณ์
เสื่อหมากกะแล่ง      เสื้อคอกระเช้า
สำมะปิ         จิปาถะ
สำมะแจะ         สาระแน
สะออน         ปลื้ม, น่าชมเชย
เสี่ยว         เพื่อน, มิตร
สีบัว         สีชมภู (ภาษาอีสานตอนบน)
ส่ง         กางเกง
สำมะปิ         จิปาถะ
สาด         เสื่อ
ส่ง         กางเกง
เส้า         หยุด, เลิก, ระงับ
สุกยู้         ผลักดัน

ห         –
ห่าว         อาการสดชื่น,ตื่นตัว
หน่าลา         อาการเสียหน้า
หมากมี่         ขนุน
หมากเขียบ         น้อยหน่า
ห่อย         ห้อย,แขวน
หมากอึ         ฟักทอง
ห้าง         พัง,หย่าร้าง
ห้อน         ร้อน
หมู่เฮา         กลุ่มเพื่อน
หมากหุ่ง         มะละกอ

อ         –
อีเกิ้ง         ดวงจันทร์
อั่ง         คับแคบ

ฮ.         –
โฮมตุ้ม         ชุมนุม,รวมตัว
ฮัก         รัก
ฮำฮอน         อาลัยอาวรณ์
อยากหัว         น่าขัน น่าหัวเราะ
แฮง         แรง
ฮู้เมือ         รู้สึกตัว
เฮา         เรา
ฮ้าย         ดุ, ดุดัน, ต่อว่า ต่อขาน
เฮ็ดงาน         ทำงาน
แฮกหมาน         ประเดิม

 

ที่มา : http://talk.ict.in.th/9433